حسن ارسنجانی (۶ا مرداد ۱۳۰۱ تهران – ۱۱ خرداد ۱۳۴۸)، روزنامهنگار، مدیر روزنامهٔ (داریا) وکیل دادگستری، منتخب مردم در مجلس پانزدهم(عدم تصویب اعتبارنامه نمایندگی) معاون (۴ روزه) نخستوزیر، لیدر جمعیت آزادی، وزیر کشاورزی، عامل اصلی برنامهٔ اصلاحات ارضی در ایران و سفیر ایران در ایتالیا بود.
خانواده و تحصیلات:
پدرش سید محمدحسین ارسنجانی روحانی اهل ارسنجان فارس بود که در جوانی به اتفاق خانواده همراه با نیروهای بختیاری جهت اعاده مشروطیت به تهران مهاجرت کرد. حسن دورهٔ ابتدائی را در دبستان پهلوی، دبیرستان را در دبیرستانهای دارالفنون و سن لویی به پایان رساند.
ارسنجانی در سن هجده سالگی کتاب نامههای ایرانی منتسکیو را به فارسی ترجمه کرد. در دانشکده حقوق دانشگاه تهران ادامه تحصیل داد و همزمان با تحصیل در بانک کشاورزی مشغول به کار شد. در نوزده سالگی مسئول تهیه طرح تعاونیهای روستایی شد و پس از تأسیس این تعاونیها مدتی ریاست آن را برعهده گرفت.
در این میان در سوم شهریور ۱۳۲۰ ایران به اشغال نیروهای متفقین درآمد. ارسنجانی به گفته خودش همراه با برادرش به اداره نظاموظیفه مراجعه کرد و داوطلب اعزام به جنگ شد اما همان زمان، ارتش فرمان مرخص کردن سربازان را داد.
روزنامهنگاری و فعالیت سیاسی
با باز شدن فضای سیاسی ایران در پی کنارهگیری رضا شاه از سلطنت، ارسنجانی از کار در بانک کشاورزی دست کشید و نوشتن مقاله در مطبوعات را شروع کرد. او در آغاز مقالههایش را در روزنامههای نبرد و ایران ما با نام مستعار شیخ حسن محلاتی مینوشت. ارسنجانی مقالات تندی علیه اقدامات متفقین در ایران مینوشت اما از تابستان ۱۳۲۲ در مقالات خود در این روزنامه خواهان پیوستن ایران به متفقین و اعلام جنگ به آلمان شد.
ارسنجانی در کنار روزنامهنگاری با پیوستن به حزب پیکار به فعالیت سیاسی نیز پرداخت. سپس امتیاز روزنامه داریا را گرفت و به انتشار آن پرداخت. او بخشی از آپارتمانی را که به عنوان دفتر روزنامه اجاره کرده بود، به پیشهوری اجاره داد و پیشهوری تا زمانی که در تهران بود، روزنامه آژیر را از همین دفتر مشترک با ارسنجانی منتشر میکرد.
در سال ۱۳۲۲ جریانی به رهبری محمد مصدق در جلوگیری از اعطای امتیاز نفت شمال به دولتهای خارجی به راه افتاد که ارسنجانی در روزنامه خود به حمایت از آن پرداخت و مقالاتی در مخالفت با اقدامات دولت برای اعطای امتیاز نفت نوشت که به اعتراض سفارت انگلیس انجامید و باعث شد روزنامهاش به دستور فرمانداری نظامی تهران مدتی توقیف شود.
در بهمن ۱۳۲۴ ارسنجانی همراه با ملکالشعراء بهار، مورخالدوله سپهر، محمود محمود، ابوالقاسم امینی، محمدرضا آشتیانی زاده و چند تن دیگر حزب آزادی را تأسیس کرد و مأمور راه انداختن تشکیلات حزب در اصفهان شد. اما این حزب در کارش موفق نبود و در هشتم تیر ۱۳۲۵ که قوامالسلطنه نخستوزیر وقت حزب دموکرات ایران را تآسیس کرد، اعضای حزب آزادی به حزب دموکرات پیوستند.
درگذشت
ارسنجانی در ایتالیا ازدواج کرد و صاحب فرزند پسر شد. پس از چندی از همسرش جدا شد. پس از بازگشت به کشور دیگر به برعهده گرفتن مسئولیتهای دولتی فراخوانده نشد و به کار وکالت پرداخت. او در ۱۱ خرداد ۱۳۴۸ بر اثر سکتة قلبی درگذشت.